Metin And

Daima Oyun, Her Daim Oyuncu

Metin And’dan önce, Metin And’dan sonra: Hangi türü, hangi dönemi olursa olsun Türk tiyatrosu deyince bu konulara ilişkin değerlendirmeleri böyle ikiye ayırmak gerekiyor. Anadolu kültürü, Anadolu insanının geleneksel ve gösterim niteliği taşıyan dinsel ya da din dışı uygulamaları onun araştırmalarıyla derinlik, kök, etkilenme ve etkileme alanları kazanmış, modern tiyatromuzu ise dönemine göre ayrıntılı sayılabilecek biçimde ilk kez O ele almıştır. O’nun, dünyaya ve bize ne olduğumuzu ve neler yaptığımızı anlatmasıyla, heykeli dikilecekler arasında çoktan yerini aldığını kabul etmek lazım. James George Frazer ve Johan Huizinga dünya için neyse Metin And da bizim için odur ve bunları bir oyun oynar gibi yaptığından “Daima Oyun, Her Daim Oyuncu” nitelemesi bu yüzden ona çok yakışmıştır.

Metin And’ı bir sergi çerçevesinde anlatmak, 81 yıllık yaşama sığdırdıklarını kurgulamak hiç de kolay değil. Bu kördüğüm olmuş bir yumak ipliği koparmadan çözmeye çok benziyor. Çocukluk, öğrenim, aile ilişkileri, evlilikler, yazarlık, bilim uğraşları, 54 eserle ortaya konulan büyük bir performans, illüzyon dünyasının orta yerinde duruş ve çocukluktan getirdiği hevesle yapılan gösteriler, Osmanlı tarihine ve sanatına düşkünlük, tasvir sanatlarına olan büyük ilgi ve yazılan eserler, Türk tiyatrosunun tarihine geleneksel gösterimlerden başlayıp moderne gelinceye kadar bilim ışığında bakışlarla ve monografik eserlerle konuyu bilim dünyasında tartışılır, bilinir kılmak, bilim amaçlı ama gezginlik ruhuyla da ilişkilendirilebilecek geziler, ülkemizde ve dünyanın hemen her yerinde büyük kitaplık ve belgeliklerde araştırmalar, yazılar, kitaplar, okumalar, aramalar, münzevîlik denemeleri bile bile lades sigarayla sonuna kadar beraberlik içinde var edilmeye, korumaya çalışılan bin parça olmuş bir özel hayat...