Nâzım Hikmet’in Daha Önce Hiçbir Yerde Yayımlanmamış Beş Şiiri kitap-lık’ta

Yapı Kredi Yayınları’nın iki aylık edebiyat dergisi “kitap-lık”ın Temmuz – Ağustos sayısında Nâzım Hikmet’in şu ana kadar hiçbir yerde yayımlanmayan beş şiiri yer alıyor.

Yapı Kredi Yayınları’nın iki aylık edebiyat dergisi “kitap-lık”ın Temmuz – Ağustos sayısında Nâzım Hikmet’in şu ana kadar hiçbir yerde yayımlanmayan beş şiiri yer alıyor. Yapı Kredi Yayınları editörlerinin TÜSTAV Komintern Arşivi’ndeki çalışmaları sırasında bulunan “İstanbul’da 1 Mayıs”, “Beyanname”, “Gecenin Penceresinde”, “İtiraf” ve “Hayatımız Yirmi İki Kelimede” adlı şiirler arşivin 1925 tarihli belgeleri arasında bulundu. Nâzım Hikmet’e ait olmayan bir el yazısıyla, aynı bloktan koparılmış kareli sayfalara yazılan şiirler 1’den 6’ya kadar numaralandırılmış.

Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan “kitap-lık” dergisinin 210. Sayısının (Temmuz – Ağustos) dosya konusu Nâzım Hikmet’in bilinmeyen şiirleri… Yapı Kredi Yayınları editörlerinin TÜSTAV Komintern Arşivi’ndeki çalışmaları sırasında bulunan Hikmet’in “İstanbul’da 1 Mayıs”, “Beyanname”, “Gecenin Penceresinde”, “İtiraf” ve “Hayatımız Yirmi İki Kelimede” adlı beş şiirini ilk kez yayımlayan dergide şairin editörü Banu İşlet’in de bir sunuş yazısı bulunuyor. İşlet, yazısında Nâzım Hikmet’in şiirlerinin yeni bir editörlükle yayına hazırlandığını da müjdeledi.

2001’den beri Nâzım Hikmet’in Türkiye’deki yayıncısı olan Yapı Kredi Yayınları, kitapların mevcut bilgiler çerçevesinde hatasız ve eksiksiz hale getirilmesi için, Nâzım Hikmet’in bütün eserlerinin gözden geçirilmesi ve eleştirel, açıklamalı bir yayın hazırlanması doğrultusunda bir çalışma başlattı. Çalışmanın ana eksenini Nâzım Hikmet’in yayımlanmış şiirlerinin ilk yayımlandıkları Türkçe kaynaklara ulaşmak, şiirlerin yayımlanma sürecini ve basımlar arasındaki farklılıkları belirlemek, şiirlerde yer alan kişiler ve olaylar hakkındaki bilgileri derlemek oluşturuyor. Şiirlerin ilk yayımlandıkları kaynaklar arasında öncelikle Nâzım Hikmet’in sağlığında yayımlanan kitapları, dönemin gazete ve dergileri yer alıyor. Bunların yanı sıra Nâzım Hikmet’in ailesine ve arkadaşlarına yazdığı mektuplar ve eserlerinin el yazısı veya daktilo müsveddeleri de inceleniyor. Bir kısmı eski yazıyla, bir kısmı Latin harfleriyle yazılmış bütün bu kaynaklar gözden geçirilerek hazırlanacak eleştirel basımda, şiirlerin ilk basımlarıyla sonraki basımları, el yazısı veya daktilo örnekleri arasındaki farklılıklar verilerek değişikliklerin izlenmesi sağlanacak; açıklayıcı notlarla şiirlerin hikâyeleri ve kahramanları, bunların Nâzım Hikmet’le olan ilişkisi ortaya konulacak ve böylelikle okurun daha kesin bir bilgiye ulaşması mümkün olacak. Bu kaynakların incelenmesiyle, aynı zamanda, eski yazı kaynaklardan aktarılan metinlerdeki yanlışların düzeltilmesi de amaçlanıyor. Birincil kaynakların yanı sıra, Nâzım Hikmet’le ilgili anılar, incelemeler ve makalelerin araştırılması da çalışmanın kapsamı içinde bulunuyor.

Söz konusu kaynaklarla ilgili, TÜSTAV Komintern Arşivi, Nâzım Hikmet Kültür Sanat Vakfı Arşivi, RGALİ (Rusya Edebiyat Sanat Devlet Arşivi), RGASPİ (Rusya Sosyal Siyasal Tarih Devlet Arşivi) gibi arşivlerdeki araştırmalar sürüyor.

TÜSTAV Komintern Arşivi’nden Bulunan Şiirler
Komünist Enternasyonal – Komintern ve onun milli şubelerinin, bu arada Türkiye Komünist Partisi’nin 1919-1943 arası dönemine ilişkin belgeler 1991 yılında Rusya Devlet Siyasi ve Sosyal Tarih Arşivi (RGASPİ) tarafından tasnifiyle birlikte kullanıma açılmıştı. Kuruluş halindeki Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı, Amsterdam’da kurulu Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün de katkılarıyla, burada bulunan Türkiye’ye ilişkin belgelerin mikrofilmlerini aldı. 1999’da dijital ortama aktarılan bu belgeler TÜSTAV Komintern Arşivi olarak Türkiye’de araştırmacılara sunuldu.

Yapı Kredi Yayınları editörleri TÜSTAV Komintern Arşivi’ndeki çalışmaları sırasında Nâzım Hikmet’in daha önce yayımlanmamış bazı şiirlerine ulaştılar. Bu şiirler, Nâzım Hikmet’e ait olmayan bir el yazısıyla (eski yazıyla) yazılmış sayfalar halinde, 1925 tarihli belgelerin arasında bulundu. Beş şiir aynı el yazısıyla, aynı bloknottan koparılmış kareli sayfalara yazılmış. Sayfalar 1’den 6’ya kadar, birbirini takip edecek şekilde numaralandırılmış. Son sayfada yer alan şiir dışındaki diğer dört şiir daha önce yayımlanmamış. Bunlar sırasıyla “İstanbul’da 1 Mayıs”, “Beyanname”, “Gecenin Penceresinde” ve “İtiraf” adlı şiirler. Son sayfada bulunan “Hayatımız Yirmi İki Kelimede” adlı şiir ise, Nâzım Hikmet’in “Bütün Şiirleri”nde “Biz-Hayatımız-Yaptığımız İş” adıyla yer alan şiirin son dizelerini oluşturuyor.

“kitap-lık” Dergisi Yaz Sayısında...

“kitap-lık” dergisinin yeni sayısında Bernard Alluin’in “Veba” (Camus) romanı üstüne yazısı, Engin Soysal’ın J.M.G. Le Clezio tutkusunu anlattığı yazısı ve Abdullah Uçman’ın Ahmet Midhat Efendi yazısıyla Hasan Bülent Kahraman’ın ressam Komet’le yaptığı söyleşi dikkat çekiyor. Gülten Akın, Necati Mert, Âlim Kahraman, Eray Karınca, B. Nihan Eren, Emin Gürdamur, Gökhan Yılmaz, Ferdi Çetin, Semrin Şahin öyküleri; Gültekin Emre, Mehmet Mümtaz Tuzcu, Yücel Kayıran, Komet, Emel Kaya, Murat Çelik şiirleri; Adil İzci, İsmet Tokgöz, Ahmet Sait Akçay, Mehmet İşten, Canan Yıldırım, Yusuf Çağlar yazıları ve çevirmenler Ebru Erbaş ve Emine Ayhan’la yapılmış söyleşiler “kitap-lık” dergisinin 210. sayısında.