d Grubu 1933-1951

Yapı Kredi Kültür Merkezi, 2004 yılı sergilerine Türk sanat tarihinin önemli bir dönemine tanıklık etmiş “d Grubu (1933-51)”  resim sergisi ile başlıyor. 22 Ocak-14 Mart tarihleri arasında Kâzım Taşkent Sanat Galerisi’nde ziyaret edilebilecek bu kapsamlı sergiyi, “d Grubu Desen Sergisi” izleyecek. 28 Ocak -28 Şubat tarihleri arasında MSÜ İstanbul Devlet Resim ve Heykel Müzesi işbirliği ile gerçekleştirilecek desen sergisi, müzenin Şeker Ahmet Paşa Salonu’nda ziyaret edilebilecek.

“d Grubu”; Nurullah Berk, Zeki Faik İzer, Elif Naci, Cemal Tollu, Abidin Dino ve Zühtü Müridoğlu gibi isimlerin bir araya gelerek oluşturdukları sanat tarihimizin ilk grup etkinliği... Güzel Sanatlar Birliği (Osmanlı Ressamlar Cemiyeti), Yeni Ressamlar Cemiyeti, Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar  Birliği’nden sonraki dördüncü sanat topluluğu... Grup, bu nedenle simge olarak Latin abecesinin dördüncü harfi “d”yi  seçmiştir.

Zamanla Turgut Zaim, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren Eyüboğlu, Eşref Üren, Arif Kaptan, Halil Dikmen, Sabri Berkel, Salih Urallı, Hakkı Anlı, Fahrünnisa (Fahr el nissa) Zeid, Nusret Suman ve Zeki Kocamemi’nin de katılımıyla grup üyelerinin sayısı artmış, Léopold Lévy, Şeref Akdik ve Cemal Nadir Güler de yapıtlarını birer kez grupla sergilemişlerdir.

Grup, Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği ile birlikte Cumhuriyet'in genç sanatçı kuşağını temsil etmiş, dönemin görsel sanatlarında etkili bir rol oynamıştır. Grup üyelerinin çoğu Paris'te çeşitli atölyelerde çalışmış, özellikle André Lhôte'un ‘kübist’ ve ‘yapısalcı’, Fernand Léger'nin ‘sentetik kübist’ biçim anlayışını, ‘yaşayan sanat’ söylemiyle Türk sanat ortamına sokmuştur.

Özellikle 1930’lu yıllarda devletin halkçılık ve ulusçuluk programı doğrultusunda sanata ‘yeni’ ve ‘ulusal’ bir yön verilmesine katkı sağlamıştır. CHP Hükümeti'nin çağdaşlaşma isteğine paralel olarak Batıdaki yeni akımlardan yararlanmış, düzenlediği sergilerle ‘yeni’ sanatı halka göstermeyi amaçlamıştır. 1960 yılında düzenlenen son sergiyle birlikte yurtiçinde on altı sergi açan grup, yurtiçinde ve yurtdışında da birçok sergiye grup adı ile katılmıştır. 

Bu yıllar arasındaki tartışmalar ‘ulusal sanat’, ‘yeni sanat’ ve ‘yaşayan sanat’tır.

Bu başlıkların açılımı; geçmişten/kaynaklardan yararlanma, Batı öykünmeciliğinden kurtulma ve sanatı devrimin hizmetinde ideolojik bir alana dönüştürme ya da Türk rönesansını gerçekleştirme isteği şeklinde belirlenebilir. Türk ulusu değişen görüntüsünü ancak yeni teknikler, yeni anlayışlar/akımlar kullanarak doğru ifade edebilirdi. d Grubu Avrupa’da toplumsal, siyasal, kültürel değişimlerin sonucu olan “düşünce sanatı”nı savunurken, kübizmin bunu anlatmak için en uygun dil olduğuna inanıyordu. d Grubu’nun etkin olduğu yıllar, grup sanatçıları arasında da zamanla bazı düşünce farklılıklarına yol açıyordu.

Sanat yazılarıyla da çağdaş Türk sanatında etkin rol oynayan d Grubu üyeleri, bugün hâlâ sürekli tartışılan bir yerin de sahibi olmuşlar, 1950’li yıllarda yaygınlaşmaya başlayan ‘soyut’ sanat tartışmaları içinde de yer alan sanatçılar,  daha sonra çalışmalarını kişisel olarak sürdürmüşlerdir.

“d Grubu 1933-1951” sergisinde Cumhuriyet’in yaklaşık yirmi yılına tanıklık etmiş 20’ye yakın sanatçının eserleri sergileniyor. Sergide, değişik koleksiyonlarda bulunan çok sayıda eser bir araya  geliyor. Ayrıca galeri fuayesinde grubun etkin olduğu yıllara ait dönem malzemeleri; kitap, gazete küpürü, sergi broşürleri, fotoğraflar ile sanatçılara ait defterler de sergileniyor.

“d Grubu’”nu ele alan geniş kapsamlı bir katalog, Zeynep Yasa Yaman ve Mehmet Ergüven’e ait metinler ile Zeynep Yasa Yaman’ın Adnan Çoker ile yaptığı bir söyleşiyi içeriyor.Sergi ve sergi kataloğu Sadık Karamustafa tarafından tasarlanıyor.

d Grubu 1933-1951
Yapı Kredi Kültür Merkezi
Kâzım Taşkent Sanat Galerisi
22 Ocak-14 Mart 2004